ધોરણ ૭ સામાજિક વિજ્ઞાન પાઠ ૯ પૃથ્વીની આંતરિક રચના અને ભૂમિ સ્વરૂપો PART 2
9.પૃથ્વીની આંતરિક રચના અને ભૂમિસ્વરૂપો
24. ખડકો કેવી રીતે નાના ટુકડામાં ફેરવાય છે?
જવાબ. ખડકો ઘસાઈ, અથડાઈ કે ટકરાઈને નાના ટુકડામાં ફેરવાય છે.
25. ખડકોના નાના ટુકડા કેવી રીતે એક સ્થળેથી બીજા સ્થળે પહોંચે છે
જવાબ. ખડકોના નાના ટુકડામાં હવા અને પાણી વગેરે દ્વારા એક સ્થળેથી બીજા સ્થળે પહોંચે છે.
26. પ્રસ્તર ખડક કોને કહેવાય છે?
જવાબ. ખડકોના નાના ટુકડા એક સ્થળે જમા થઇ દબાઈ અને નક્કર બની ખડકના સ્તર બનાવે છે, આ પ્રકારના ખડકોને પ્રસ્તર ખડક કહેવાય છે.
27. જીવાશ્મિ કોણે કહેવાય છે?
જવાબ. પ્રસ્તર ખડકોને જ જીવાશ્મિ કહેવાય છે.
28. રૂપાંતરિત ખડકો કોને કહેવાય છે?
જવાબ. અગ્નિકૃત અને જળકૃત ખડકો ઊંચા તાપમાને અને અતિશય દબાણના કારણે રૂપાંતરિત ખડકોમાં ફેરવાઈ જાય છે, તેવા ખડકોને ‘રૂપાંતરિત ખડકો’ કહેવાય છે.
29. રૂપાંતરિત ખડકોના ઉદાહરણ આપો.
જવાબ. ચીકણી માટી, સ્લેટમાં અને ચૂનાપથ્થર એ આરસપહાણમાં ફેરવાઈ જાય છે.
30. ખડકચક્ર એટલે શું?
જવાબ. એક ખડકમાંથી બીજા ખડકમાં પરિવર્તન થવાની પ્રક્રિયાને ખડકચક્ર કહે છે.
31. મેગ્મા કેવી રીતે બને છે?
જવાબ. અતિશય તાપમાન અને દબાણના કારણે રૂપાંતરિત ખડક પુન: પીગળીને પ્રવાહી મેગ્મા બની જાય છે.
32. નક્કર ખડકોનો શો ઉપયોગ થાય છે?
જવાબ. નક્કર ખડકોનો ઉપયોગ સડક, મકાન અને ઇમારતો બનાવવા માટે કરવામાં આવે છે.
૩૩. ખનીજ માનવજાતિ કેવું છે?
જવાબ. ખનીજ માનવજાતિ માટે ખૂબ જ મહત્વનું છે.
34. ખનીજોનો ઉપયોગ જણાવો.
જવાબ. કોલસો, કુદરતી વાયુ, ખનીજ તેલ અને પેટ્રોલિયમ. તેનો ઉપયોગ વિવિધ ઉદ્યોગો અને ઔષધિ બનાવવા પણ થાય છે, જેમ કે લોખંડ, એલ્યુમિનિયમ, સોનું, યુરેનિયમ વગેરે.
35. મૃદાવરણીય ભૂતકતી કોણે કહે છે?
જવાબ. મૃદાવરણ અનેક ભૂતકતીમાં વિભાજીત છે જેને મૃદાવરણીય ભૂતકતી કહે છે.
36. ભૂતકતીઓ કઈ દિશામાં ફરતી રહે છે?
જવાબ. ભૂતકતીઓ અલગ-અલગ દિશામાં ફરતી રહે છે.
37. શાના કારણે પૃથ્વીની સપાટી પર પરિવર્તન થાય છે?
જવાબ. પ્લેટની ગતિને કારણે પૃથ્વીની સપાટી પર પરિવર્તન થાય છે.
38. આંતરિક બળ કોને કહે છે?
જવાબ. જે બળ પૃથ્વીના અંદરના ભાગમાં નિર્માણ પામે છે, તેને આંતરિક બળ કહે છે.
39. બાહ્ય બળ કોણે કહે છે?
જવાબ. જે બળ પૃથ્વીના બાહ્યમાં ભાગમાં નિર્માણ પામે છે, તેને બાહ્ય બળ કહે છે.
40. ભૂકંપ અને જ્વાળામુખી ક્યારે ઉત્પન્ન થાય છે?
જવાબ. આંતરિક બળ કયારેક આકસ્મિક ગતિ પેદા કરે છે, તો વળી કયારેક ધીમી ગતિ. જેના લીધે ભૂકંપ અને જ્વાળામુખી જેવી આકસ્મિક ગતિને કારણે ઉત્પન્ન થાય છે.
41. જ્વાળામુખી એટલે શું?
જવાબ. ભૂકવચ પર ખુલ્લું એક એવું છિદ્ર હોય છે જેમાંથી પીગળેલા પદાર્થ અચાનક નીકળે છે, જેને જ્વાળામુખી કહે છે.
42. ભૂકંપ એટલે શું?
જવાબ. મૃદાવરણીય ભૂતકતીની ગતિશીલતાથી પૃથ્વી સપાટી પર કંપન થાય છે, આ કંપન તેનાં કેન્દ્રની ચારેબાજુ કરે છે. આ કંપનને ભૂકંપ કહે છે.
43. ઉદ્દગમ કેન્દ્ર એટલે શું?
જવાબ. ભૂકવચની નીચે જે સ્થાન કે જ્યાંથી કંપનની શરૂઆત થાય છે તેને ઉદ્દગમ કેન્દ્ર કહે છે.
44. અધિકેન્દ્ર એટલે શું?
જવાબ. ઉદ્દગમકેન્દ્રના નજીકના સપાટીના કેન્દ્રને અધિકેન્દ્ર કહે છે.
45. અધિકેન્દ્રના નજીકના ભાગમાં શું થાય છે?
જવાબ. અધિકેન્દ્રના નજીકના ભાગમાં સૌથી વધુ નુકસાન થાય છે.
46. અધિકેન્દ્રથી અંતર વધવાની સાથે ભૂકંપની તીવ્રતા કેવી થતી જાય છે?
જવાબ. અધિકેન્દ્રના અંતર વધવાની સાથે ભૂકંપની તીવ્રતા ધીમે-ધીમે ઓછી થતી જાય છે.
47. ભૂકંપની સંભાવનાનું અનુમાન કેવી રીતે કરી શકાય છે?
જવાબ. ભૂકંપની સંભાવનાનું અનુમાન પ્રાણીઓના વર્તનનો અભ્યાસ, તળાવની માછલીઓની તીવ્ર હેરફેર, સરીસૃપનું પૃથ્વી સપાટી પર આવવું વગેરેથી કરી શકાય છે.
